BÀI 9. NƯỚC, ĐẤT VÀ SINH VẬT TRÊN TRÁI ĐẤTI. Nước trên Trái Đất
1. Thủy quyển và vòng tuần hoàn lớn của nước.
- Thủy quyển là toàn bộ lớp nước bao quanh Trái Đất, gồm nước trong các biển và đại dương, nước trên lục địa (sông, hồ, băng tuyết, nước ngầm,…) và hơi nước trong khí quyển.
- Vòng tuần hoàn lớn gồm 3 hoặc 4 giai đoạn:
2. Sông và hồ. Nước ngầm và băng hà
a. Sông, hồ
Hình 1. Mô hình hệ thống sông
- Sông là dòng chảy thường xuyên tương đối lớn trên bề mặt lục địa và đảo, được các nguồn nước mưa, nước ngầm, nước băng tuyết tan nuôi dưỡng.
- Mực nước sông thay đổi theo mùa. Thời gian xảy ra mùa lũ tùy thuộc vào nguồn cung cấp nước cho sông.
- Sử dụng tổng hợp sông, hồ vào nhiều mục đích khác nhau sẽ mang lại hiệu quả kinh tế cao, hạn chế lãng phí nước, góp phần bảo vệ tài nguyên nước.
b. Nước ngầm và băng hà
- Có vai trò quan trọng đối với tự nhiên và đời sống con người.
3. Biển và đại dương
Hình 2. Biển và đại dương trên thế giới
a. Đại dương thế giới
- Thái Bình Dương, Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương và Bắc Băng Dương.
b. Một số dạng vận động của nước biển và đại dương
- Sóng biển:
- Chủ yếu được hình thành do tác động của gió.
- Sóng thần: cao, di chuyển nhanh, do động đất hay núi lửa ngầm xảy ra ở ngoài khơi.
- Thủy triều:
- Là hiện tượng nước biển dâng cao và hạ thấp theo quy luật hàng ngày.
- Hình thành do sức hút của Mặt Trời, Mặt Trăng đối với Trái Đất.
- Dòng biển:
- Là các dòng nước chảy trong biển và đại dương, hình thành chủ yếu do tác động của các loại gió thường xuyên trên Trái Đất. - Gồm có dòng biển nóng và dòng biển lạnh.