BÀI 6. CHÂU ÂUB. Bài giảng

1. Thiên nhiên

Bản đồ tự nhiên châu Âu

a. Ví trí địa lí, hình dạng và kích thước lãnh thổ

Là châu lục ở phía tây lục địa Á – Âu, nằm hoàn toàn ở bán cầu Bắc
Diện tích nhỏ, khoảng 10,5 triệu km², có nhiều đảo và quần đảo; bờ biển dài khoảng 43 000km, bị cắt xẻ mạnh, tạo nhiều bán đảo, vũng vịnh
Có 3 mặt giáp biển và đại dương, phía đông tiếp giáp châu Á (ranh giới là dãy U-ran)

b. Đặc điểm tự nhiên

Các khu vực địa hình chính	Đặc điểm
Đặc điểm chung: khá đơn giản
Đồng bằng	- chiếm phần lớn diện tích - tạo thành một dải, phân bố chủ yếu ở phía đông và trung tâm - đồng bằng Đông Âu là lớn nhất
Miền núi	- Núi già: nằm ở phía bắc và trung tâm, chạy theo hướng bắc – nam - Núi trẻ: chỉ chiếm diện tích rất nhỏ, chủ yếu ở phía nam

Bản đồ các đới và kiểu khí hậu ở châu Âu

Đới khí hậu	Kiểu khí hậu	Đặc điểm
Cực và cận cực		Lạnh giá quanh năm, lượng mưa rất ít
Ôn đới	Ôn đới hải dương	Khí hậu điều hòa, mùa hạ mát, mùa đông không lạnh lắm, nhiệt độ trung bình năm trên 0°C, mưa quanh năm và lượng mưa tương đối lớn.
Ôn đới	Ôn đới lục địa	Mùa hạ nóng hơn, mùa đông lạnh hơn kiểu ôn đới hải dương; lượng mưa ít.
Cận nhiệt	Cận nhiệt địa trung hải	Mùa hạ nóng, khô; mùa đông ấm, có mưa rào; lượng mưa ở mức trung bình

Mạng lưới sông ngòi dày đặc
Phần lớn các sông đầy nước quanh năm, không có lũ lớn, nối với nhau bởi hệ thống kênh đào

Đới lạnh:
- Chiếm diện tích nhỏ ở các đảo, quần đảo thuộc Bắc Băng Dương và một phần lãnh thổ phía bắc châu lục
- Động, thực vật nghèo nàn (thực vật chỉ có rêu, địa y,… động vật chỉ có chuột lem-mút, cú bắc cực,…).
Đới nóng:
- Chiếm phần lớn lãnh thổ, thiên nhiên phân hóa đa dạng
- Bao gồm:
+ Khu vực ven biển phía tây: phổ biến là rừng lá rộng (với thực vật chủ yếu là sồi, dẻ; động vật có gấu nâu, chim gõ kiến,…).
+ Khu vực lục địa phía đông: thiên nhiên thay đổi từ bắc xuống nam, từ rừng lá kim đến rừng hỗn giao, thảo nguyên, bán hoang mạc (rừng lá kim nghèo thành phần loài; phía đông nam khô, nóng hơn nên thảo nguyên chiếm ưu thế; ven biển ca-xpi xuất hiện hoang mạc).
+ Phía nam châu lục: sinh vật thích nghi với điều kiện khô, nóng vào mùa hạ; có rừng lá cứng địa trung hải (như sồi thường xanh, cây bụi,…)

Bản đồ tỉ lệ dân thành thị và một số đô thị ở châu Âu năm 2019

a. Đặc điểm dân cư

Quy mô dân số nhỏ và tăng chậm; xếp 4 trong các châu lục. Gần đây, số dân tăng chủ yếu là do nhập cư
Tỉ suất tăng dân số tự nhiên rất thấp
Cơ cấu dân số theo nhóm tuổi: châu Âu có cơ cấu dân số già. Tỉ lệ dân số từ 0 đến 14 tuổi ngày càng giảm; tỉ lệ dân số từ 65 tuổi trở lên ngày càng tăng.
Cơ cấu dân số theo giới tính: giai đoạn 1950 – 2020, tỉ lệ nữ cao hơn nam và đang có xu hướng tăng
Cơ cấu dân số theo trình độ học vấn: dân cư châu Âu có trình độ học vấn cao

b. Di cư ở châu Âu

Thời gian	Di cư	Nơi đi, Nơi đến	Ảnh hưởng
Từ thế kỉ XV	Di cư	Từ châu Âu đến châu Mỹ	Khai phá các vùng đất mới
Từ giữa thế kỉ XX đến nay	Nhập cư	Từ châu Á, Bắc Phi đến châu Âu	- Góp phần giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động - Tăng nhu cầu sản phẩm và dịch vụ - Nhập cư trái phép gây ra nhiều khó khăn trong phát triển kinh tế - xã hội và an ninh trật tự

c. Đô thị hóa

Biện pháp: ban hành các quy định về nước để kiểm soát chất lượng; cải tiến kĩ thuật, đổi mới công nghệ xử lí nước thải; giảm sử dụng hóa chất trong sản xuất nông nghiệp; nâng cao ý thức của người dân;…
Kết quả: giảm được lượng nước sử dụng cho các ngành kinh tế, giảm nồng độ các chất gây ô nhiễm như các chất hóa học, chất thải rắn,…, đảm bảo cung cấp đủ nước với chất lượng tốt cho sinh hoạt và sản xuất.

Biện pháp:
+ Giảm sử dụng than đá, dầu mỏ, khí tự nhiên,... trong sản xuất điện.
+ Làm sạch khí thải nhà máy điện và các nhà máy công nghiệp.
+ Xây dựng các khu phát thải thấp ở các thành phố, sử dụng xe ô tô đạt tiêu chuẩn khí thải của châu Âu để hạn chế nguồn khí phát thải.
+ Phát triển nông nghiệp sinh thái giúp giảm thiểu ô nhiễm từ chất thải của sản xuất nông nghiệp.
+ Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để kiểm soát chất lượng không khí.
Kết quả: chất lượng môi trường không khí đã được cải thiện rõ rệt.

Biện pháp:
+ Thành lập các khu bảo tồn thiên nhiên.
+ Áp dụng các quy định rất nghiêm ngặt trong đánh bắt thủy sản.
+ Trồng rừng, quản lí rừng chặt chẽ.
+ Xây dựng vành đai quanh khu vực đô thị.
+ Áp dụng các quy định bảo tồn thành phần loài và môi trường sống của chúng,....